జీవితంలో ఆనందం అన్నదే లేక నిస్సారంగా రోజులు గడిపిన ఒక స్త్రీ, జీవించిన ప్రతి నిముషం తన కోరికలను ఆశలను చంపుకుని, ప్రేమ దొరకక, ఒంటరిగా ఎనభై సంవత్సారాలు బతికిందనుకుందాం. ప్రతి నిముషం భారంగా గడిపిన ఆమె ఏదో ఒక సందర్భంలో తన గతాన్ని గుర్తుచేసుకుంటే అది దశ్యంగా ఆమెకు ఎలా కనిపిస్తుంది? పేలవంగా, వెలితిగా, జీవం లేకుండా, నీరసంగా, దిగులుగా, కళావిహీనంగా, అందవికారంగా, అర్ధ రహితంగా.. అంతే కదా. అంటే అది ఎలా ఉంటుంది? అటువంటి జీవితాన్ని వీక్షించే అనుభవం ఎలా ఉంటుంది ? ఆ అనుభవాన్ని ఒక గంటన్నర సేపు మనదిగా చేసుకోవాలంటీ ''జోనకీ'' అనే ఈ బెంగాలీ సినిమా చూడాలి.
        2018లో ఆదిత్య విక్రంసేన్‌ గుప్తా దర్శకత్వంలో వచ్చిన ఈ సినిమాను ఇండియా, ఫ్రాన్స్‌, సింగపూర్‌ దేశాలకు చెందిన ప్రొడక్షన్‌ కంపెనీ సౌజన్యంతో నిర్మించారు. 20వ ముంబై ఫిల్స్‌ ఫెస్టివల్‌లో దీనికి ఉత్తమ చిత్రంగా అవార్డు లభించింది. తరువాత విదేశాలలో ఎన్నో ఫిల్మ్‌ ఫెస్టివల్స్‌లో దీన్ని ప్రదర్శించారు. ఈ సినిమా కథను దర్శకులు తన నానమ్మ జీవితం ఆధారంగా రాసుకున్నారు. ఆమె జీవితంలో అనుభవించిన ఒంటరితనాన్ని, విషాదాన్ని ఆ స్థాయిలో చూపించడానికి ఒక వినూత్నమైన టెక్నిక్‌ను ఉపయోగించారు. అసలు సంతోషమనేదే లేని ఎనభై సంవత్సరాల జీవితం ఎలా ఉంటుందో ఆ జీవితాన్ని అనుభవించిన స్త్రీ మనసు ఎలా కుచించుకు పోయి ఉంటుందో సినిమా చూసిన ప్రతి వ్యక్తి స్వయంగా అనుభవిస్తాడు. ఒక గుడ్డివానికి స్పర్శతో ప్రపంచాన్ని చూపించడానికి ప్రయత్నం చేసినట్లుగా, ఇతరుల జీవితంలోని బాధను అదే స్థాయిలో అనుభవించలేని మనిషిని ఆ అనుభవానికి అతి దగ్గరగా తీసుకువెళ్ళగలిగిన దర్శకుని ప్రతిభకు అచ్చెరువు చెందుతాం. ఒక గంటన్నరసేపు మాత్రమే అనుభవించే ఆ విషాదాన్ని భరించలేని, చూడలేని, మనం అవే పరిస్థితులలో ఒక ఎనభై ఏళ్ళు బ్రతికిన ఒక స్త్రీ దుఖాన్ని తప్పక అర్థం చేసుకునే ప్రయత్నం చేస్తాం. ఆ విషాదాన్ని కొంత సేపు భరించాం కాబట్టి ఆ విషాదాన్ని తేలికగా తీసుకోలేం. ఆమె జీవితంలోని అర్ధహీనత్వానికి సంపూర్ణంగా సానుభూతి చూపించగలుగుతాం. అందుకే ఈ సినిమా చూడడం చాలా కష్టమైన, అనుభవం.
       సినిమా కథకు వస్తే... జోనకి అనే ఒక ఎనభై సంవత్సరాల వద్ధురాలు మరణానికి దగ్గరగా మంచం మీద పడి ఉంది. ఆ అపస్మారక స్థితిలో ఆమెకు గడిచిన జీవితం దశ్యాలుగా కనిపిస్తూ ఉంటే అవి ఎలా ఉంటాయి. ఈ కాన్సెప్ట్‌తోనే ప్రతి షాట్‌ను దర్శకులు మలిచారు. ఇది భారతీయ సినిమాలోనే ఒక విన్యూత్న ప్రయోగం. ఈ సినిమా చూసి అర్థం చేసుకునే స్థాయి ప్రేక్షకులు మనకు చాలా తక్కువ. కాని తాత్స్కోవ్స్కీ, లుయిస్‌ బున్యుల్‌, రాబర్ట్‌ బ్రెస్సన్‌ లాంటి డైరక్టర్ల సినిమాలు చూసిన అనుభవం ఉన్న సినీ ప్రేమికులకు ఈ సినిమా గొప్పతనం అర్థం అవుతుంది. అసలు ప్రపంచ సినిమాతో పరిచయం లేని వ్యక్తులు కూడా ఈ సినిమా చూస్తున్నంత సేపు ఒక దుఖంతో, ఒంటరితనంతో చెప్పలేని విషాదంలో మునిగిపోతారు. సినిమా ప్రతి ప్రేమ్లో జోనకి అంతరంగంలోని ఒంటరితనాన్ని, అర్థరహిత జీవితాన్ని ఆమె కళ్ళతోనే చూపించే ప్రయత్నం చేస్తారు దర్శకులు. దర్శకులు తన నాన్నమ్మ కథను, అందులో దుఖాన్ని తాను అనుభవించినట్లుగానే మనముందుకు తీసుకువస్తారు.
      మన నాన్నమ్మలు చిన్న పిల్లలుగా ఎలా ఉండి ఉంటారో మనం ఊహించలేం కదా. వారి ప్రస్తావన వచ్చిన ప్రతిసారి, మనకు వారి పరిచయమైన ముఖమే గుర్తుకువస్తూ ఉంటుంది. వారి చిన్నతనాన్ని మనం మన ఆలోచనలలోదశ్యాలుగా మలచుకోవాలనుకున్నప్పుడు ఆ దశ్యాలలో వారు చిన్నపిల్లలుగా కనపడరు. మనకు పరిచయమయిన ఆ ముసలి మొహంతోనే వారి చిన్నతనాన్ని ఊహించుకునే ప్రయత్నం చేస్తాం. ఇది సహజం. ఆ ఊహలను యధావిధిగా చూపించే ప్రయత్నంలో దర్శకులు ఒక వినూత్నమైన టెక్నిక్‌ని ఉపయోగిస్తారు. ఇక్కడ జోనకి చిన్నతనాన్ని చూపిస్తూ ఆమెను అదే ఎనభయేళ్ళ వద్ధురాలిగా చూపిస్తూ ఆమె తల్లిని ఆమె కన్నా తక్కువ వయసున్న ఆమెగా చూపిస్తారు దర్శకులు. నాయనమ్మ అమ్మను మనం ఏ ఫోటొలోనో చూస్తాం. ఆ ఫోటోలో ఆమె వయసు ఎంతుంటుందో ఆమె ప్రస్తావన వచ్చినప్పుడు అదే వయసుతో ఆమెను గుర్తుకు తెచ్చుకుంటాం. అదే పద్దతిలో ఈ సినిమా తీయడం వలన మనకు చాలా సీన్లు వింతగా కనిపిస్తాయి. ఉదాహరణకు పందొమ్మిది సంవత్సరాల జోనకికి ఆమె తల్లి స్నానం చేయుస్తూ, ఆమెను మందలిస్తుంటుంది. ఆ సీన్‌ ద్వారా కూతురు జీవితం పై తల్లి అధికారం కనిపిస్తుంది. జోనకీ జీవిత కథకు అది చాలా అవసరం అయిన సీన్‌. అయితే ఇందులో జొనకీ మనకు ఎనభై ఏళ్ల స్త్రీగానే కనిపిస్తుంది. ఆమెను గుర్తుకు తెచ్చుకుంటున్న ప్రతిసారి ఆమె ప్రస్తుత రూపమే దర్శకునికి కనిపిస్తుంది కదా. ఆమెకు స్నానం చేపిస్తున్న తల్లి ఆమె కన్నా వయసులో చిన్నగా ఉంటుంది. అంటే దర్శకులు ఆమె ఫోటో చూసి ఆమెను ఎలా గుర్తుంచుకున్నాడో అదే వయసులో ఆమె ఉంటే, నానమ్మగా మారిన జోనకికి ఆ ముడతల శరీరంతోనే తల్లి సహాయంతో స్నానం చేస్తున్న కూతురుగా మనవడు చూస్తాడు. అంటే స్క్రీన్‌ పైన ఒక ముసలి స్త్రీకి, చిన్న వయసున్న స్త్రీ స్నానం చేయిస్తూ ఉంటుంది. కాని వయసులో ఉన్న స్త్రీ తల్లి, ముసలి స్త్రీ కూతురు. ఎందుకంటే కథ చెప్తున్న మనవడికి వారిద్దరూ ఆ రూపంలోనే పరిచయం. వారిని మరో రూపంలో అతను ఊహించుకోలేడు. ఎంతటి గొప్ప లాజిక్‌ ఇది. ఈ లాజిక్‌తో నిర్మించిన చిత్రం నాకింత వరకు మరొకటి కనిపించలేదు.
      ఇక కథకు వద్దాం... జోనకి ఒక క్రిస్టియన్‌ యువకుడిని ప్రేమిస్తుంది. వారిద్దరూ చాటుగా కలుసుకుంటుంటారు. ఒకరి పట్ల మరొకరికి ఎంత ప్రేమ ఉన్నా పెద్దలు అంగీకరించరు. జోనకి తల్లికి ఈ సంబంధం ఇష్టం ఉండదు. కూతురి ప్రేమను తుంచేస్తుంది. ఆమె తండ్రి ఒక వక్ష శాస్త్రవేత్త. అతని ప్రపంచాన్ని చాలా వింతగా చూపిస్తాడు దర్శకుడు. అతనికి ఆకులు మొక్కలు తప్ప ఇంకేం కనిపించవు. తన ఆరోగ్యంపై కూడా శ్రద్ద ఉండదు. ఇంటి విషయాల పై కూడా అవగాహన ఉండదు. అతన్ని ఆ పచ్చదనం చుట్టూనే చూపిస్తారు దర్శకులు. అతను చూసేది, అనుభవించేది, జీవించేది మొక్కలతోనే. అలానే వాటి మధ్య మరణిస్తాడు. కూతురి ప్రేమను తల్లి కాదంటుంది. ఆమె ప్రియుడు యుద్ధంలో సైనికుడిగా వెళ్లిపోతాడు. అప్పుడే ఆమె కన్నా వయసులో ఎంతో పెద్దాయన అయిన ఒక గొప్పింటి వ్యక్తితో ఆమె పెళ్ళి జరిగిపోతుంది.
వివాహంలో ఆమెకు ఎటువంటి ఆనందం లభించదు. భర్త లోకం వేరు, ఆమె ఆలోచనలు వేరు. ఒకే గదిలో అపరిచితులుగానే జీవిస్తారు వాళ్ళు. ఇద్దరి మధ్య బలవంతపు శారీరిక సంబంధం తప్ప మరేం అనుబంధం ఉండదు. ఆమెను వెతుక్కుంటూ ఆమె ప్రేమికుడు వస్తాడు. అతన్ని జానకి కలుస్తుంది. కాని వారిద్దరూ ఒకటవ్వలేని పరిస్థితి.
      అలాగే ఆమె నిర్వేదంగా జీవితాన్ని గడిపేస్తుంది. ఆమె ప్రియుడు ఆమె వద్దకు చేరాలని విశ్వ ప్రయత్నం చేస్తాడు. ఆ పరిస్థితులలోనే ఆమె తల్లి అవుతుంది. శరీరాన్ని ఈడ్చుకుంటూ పని చేసుకోవడం తప్ప, ఆమె జీవితంలో ఉత్సాహపరిచే అనుభవాలు అంటూ ఏమీ ఉండవు. జీవితంలో ఆనందం ఎండిపోతుంది. అన్ని సౌకర్యాల మధ్య ఒక మోడులా ఆమె జీవితం మిగిలిపోతుంది. అలాగే అరవై సంవత్సరాలు పైగా జీవించి ఆమె మరణానికి దగ్గరవుతుంది. అన్ని సంవత్సరాల జీవితంలో తిరిగి చూసుకుంటే విషాదం, ఒంటరితనం, ఆమె దరికి చేరని ఆనందం తప్ప మరో అనుభవం గుర్తుకు రాదు. ఆ స్థితిలో ఆమె ఉందని ఆమెని చూడాలని వచ్చిన ఆమె ప్రియుని జీవితం కూడా దాదాపుగా అలాగే గడిచిందని ప్రేక్షకులకు అర్థం అవుతుంది. జోనకి చివరకు అలాగే అదే స్థితిలో మరణిస్తుంది.
      తాము కోరుకున్నట్లు బతికే అవకాశం లేక కేవలం రోజులు గడుపుతూ జీవితాన్ని సాగించిన ఎంతమంది స్త్రీల విషాదమో ఈ సినిమాలోని ప్రతి సీన్‌లో కనిపిస్తుంది. ముదుసలిగా మారిన ఆమె జీవితంలో ప్రేమ దొరకని ఒంటరితనాన్ని దర్శకుడు చిత్రించిన విధానం బావుంది. ఆమెకు గడిచిన రోజుల్లో ప్రియున్ని కలుసుకున్న రోజులు గుర్తుకు వస్తుంటాయి. అవి మనవడు తన కళ్ళతో చూస్తాడు. అక్కడ స్క్రీన్‌ పైన ఎనభై ఏళ్ళ వద్ధురాలు తన ప్రియుడు ప్రేమగా తినిపించే నారింజ పండు తింటూ ఉంటుంది. ఆమె ప్రియుడు ఇరవై ఏళ్ళ యువకుడు. ఆ ప్రియుడి గురించి నాన్నమ్మ ద్వారా విన్నసంగతుల ఆధారంగా ఆ సీన్‌లో ప్రియుడిని చిన్న వయసు వాడుగా చూపిస్తూ నాన్నమ్మను ముదుసలిగా చూపించడం ద్వారా, ఆమె కోల్పోయిన జీవితంలోని విషాదం పది రెట్లయి మన ముందు కనిపిస్తుంది. అతని కౌగిలిలో ఒదిగిపోయే ఆ ముసలమ్మ లో చేజారిన జీవితం, అతను లేకుండా ఆమె భరించిన ఒంటరితనం, చేజారిన యవ్వనం కనిపిస్తాయి. ఇంతగా ఒక స్త్రీలోని విషాదాన్ని స్క్రీన్‌పై చూపగలగడం సాధ్యం అని ఈ సినిమా చూసే దాకా తెలీయలేదు.
      ''జోనకి'' సినిమా చూడడం చాలా కష్టం, కాని సమాజం నియంత్రించిన స్త్రీ జీవితంలోని విషాదాన్ని ఇంత కన్నా గొప్పగా మరే చిత్రం ఇప్పటిదాకా చూపించలేదని చెప్పగలను. కారణం ఈ సినిమాలో వాడిన టిక్నిక్‌. రచయిత కథ చెప్పడానికి ఎంచుకున్న పద్ధతి. జోనకి చేజార్చుకున్న ఆనందం, ఆమె ఊహల్లో ఆ ప్రియుని యవ్వనం రూపంలో కనిపిస్తుంటే ఆమె జీవితంలోని అర్ధహీనత ఆమె ముసలితనంలో కనిపిస్తుంది. రెంటిని ఒకే షాట్లో ఒకటిగా చూపిస్తూ దర్శకుడు జోనకి గడిచిన జీవితం, నడుస్తున్న జీవితంలోని విషాదాలను కలిపి అత్యంత హద్యంగా చూపించారు.
      ప్రేమ ఫలాలు అనే సింబాలిజంతో నారింజ పళ్ళను చాలా సీన్లలలో వాడుకున్నారు. చేజారిన ఫలాలు, చేతికి చిక్కీచిక్కని ఆనందాలు అనే భావంతో చాలా షాట్లలో ఈ పండ్లను దర్శకులు వాడుకున్నారు. ఈ ప్రయోగం కూడా చాలా వినూత్నంగా ఉంది. నల్లటి వస్త్రాల మధ్య, వెలిసిపోయిన గోడల మధ్య, పేరుకుపోయిన నాచు మధ్య ఆ మెరుస్తున్న పండ్లు జీవితంలోని ఆనందాన్ని ప్రతిపాదిస్తాయి. కాని అవి అందుకుందామన్న ప్రతిసారి జోనకి వాటికి దూరం అవుతూ ఉంటుంది. జోనకి జీవితాంలోని ఈ సత్యాన్ని దర్శకుడు చూపించిన విధానంలోనే ఒక పొయెటిక్‌ సెన్స్‌ కనిపిస్తుంది. జోనకిగా లోలితా చటర్జీ నటించారు. ఈ సినిమాలో సంగీతం కూడా వినీ వినిపించకుండా సినిమా అంతా సాగుతుంది. అతి తక్కువ సంభాషణలు ఉంటాయి. ప్రతి ఫ్రేమ్‌లో కథకు సంబంధించిన వాతావరణానికి ఎంచుకున్న రంగులు, వచ్చే సంగీతం, పాత్రల భావలు, అన్నీ అత్యంత విషాదంగా ఉంటాయి. సినిమా నిడివి 95 నిముషాలే. ఆ కాస్త సేపే ఆ మూడ్‌లో ఉన్నా కూడా ఆ విషాదం మన లోపల ఇంకిపోయిన భావన కలుగుతుంది. భారతీయ సినిమా పరిణామాన్ని స్టడీచేసే ప్రతి ఒక్కరు చూడవలసిన సినిమా ఈ జోనకి. దర్శకుడు జోనకి కథ చెప్పిన విధానంలో ఎంతో మానసిక విశ్లేషణకు అవకాశం ఉంది. అందుకే నేను చూసిన సినిమాలలో మర్చిపోలేని సినిమా ఇది.
- పి.జ్యోతి
సెల్ 9885384740