గత కొన్ని రోజులుగా రష్యా-ఉక్రెయిన్‌ మధ్య జరుగుతున్న యుద్ధం ప్రపంచానికి పెను సవాలు విసురుతోంది. ఓ పక్క రష్యా గర్జిస్తోంది. మరోపక్క ఉక్రెయిన్‌ ఉరుముతోంది. స్కడ్‌, క్షిపణుల ప్రయోగాలతో, సైరన్‌ శబ్దాలతో ఠారెత్తుతోంది. పరస్పర బాంబుల మోతతో యూరప్‌ దద్దరిల్లు తోంది. ప్రజలంతా హడలెత్తుతున్నారు. జనజీవనం స్తంభించిపోయింది. జరుగుతున్న పరిణామాలను నిశితంగా పరిశీలిస్తే ఇది మరో ప్రపంచ యుద్ధానికి దారి తీయనుందా అని అనుమానం కలుగుతోంది. అమెరికా పాత్ర ప్రత్యక్షంగా కనపడితే ఇక మరో ప్రపంచ యుద్ధం అనివార్యమని విశ్లేషకులు అంచనా వేస్తున్నారు. ఈ నేపథ్యంలో ప్రపంచ దేశాలన్నీ ఉక్కిరిబిక్కిరి అవుతున్నాయి. పలు దేశాల ఆర్థికవ్యవస్థ మీద తీవ్ర ప్రభావం కనపడుతోంది.
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధానంతరం అమెరికా, సోవియట్‌ యూనియన్‌లు అగ్రరాజ్యాలుగా ఏర్పడటంతో ప్రపంచం ద్విధ్రువ ప్రపంచంగా మారింది. కానీ రష్యా అధ్యక్షుడు గోర్బచేవ్‌ సోషలిస్టు విధానాలకు స్వస్తి పలికి కాపిటలిజానికి తెరతీసి గ్లాసనోస్త్‌, పెరిస్త్రోయిక పేర్లతో సరికొత్త సంస్కరణలకు పూనుకోవడంతో 1991లో సోవియట్‌ యూనియన్‌ పతనమైంది. దాంతో అమెరికా ఒక్కటే అగ్రరాజ్యంగా నిలవడంతో ఏకద్రువ ప్రపంచంగా మారింది. అప్పటి నుంచి అమెరికా ప్రపంచ దేశాల మీద పెద్దన్నగా వ్యవహరిస్తూ అనేక దేశాల విధానాలలో జోక్యం చేసుకుంటూ తనదైన శైలిలో శాసిస్తూ వస్తోంది. ప్రపంచాధిపత్యం కోసం పాకులాడు తోంది. ఈ క్రమంలో రష్యాసరిహద్దు దేశమైన ఉక్రెయిన్‌ను నాటో కూటమి లో చేర్చుకునే అమెరికా ప్రయత్నాలే ఈ యుద్ధానికి దారితీసాయి.
మొదటి నుంచి ఉక్రెయిన్‌లోని సైనిక స్థావరాలే తమ లక్ష్యమని చెబుతూ వస్తున్న రష్యా ఇప్పుడు జనావాసాల మీద బాంబులతో విరుచుకుపడు తోందనీ, ఉక్రెయిన్‌ రాజధాని నగరం కీవ్‌లోని ఓ భారీ భవనంపై రష్యా సైన్యం క్షిపణిని ప్రయోగించిందని ఉక్రెయిన్‌ ఆరోపిస్తున్నది. రష్యామీద తీవ్రమైన ఆంక్షలు విధించాలని ఉక్రెయిన్‌ అంతర్జాతీయ సమాజాన్ని కోరుతున్నది. ఆ మేరకు అమెరికా అనుకూల దేశాలు అనేక ఆంక్షలు విధించడం ద్వారా రష్యా దాడులను నిలువరించడంతో పాటు ఐరోపాలో పెద్ద యుద్ధం జరగకుండా ఆపే దిశగా ముందుకెళుతున్నట్లు కనపడుతున్నా ఇది సాధ్యమేనా అనేది మిలియన్‌ డాలర్ల ప్రశ్న. ఇదిలావుండగా అమెరికా, యూరప్‌ దేశాల ఆంక్షలపై రష్యా ఆగ్రహం వ్యక్తం చేసింది. ఇష్టానుసారంగా ఆంక్షలు పెడితే ఇంటర్నేషనల్‌ స్పేస్‌ స్టేషన్‌ను యూరప్‌ దేశాలపై కూల్చేస్తామంటూ హెచ్చరించింది. అంతేకాక చార్నోబిల్‌ అణువిద్యుత్‌ కేంద్రాన్ని రష్యా ఇప్పటికే తన గుప్పిట్లోకి తీసుకోవడం ఆందోళన కలిగిస్తున్నది. అవసరమైతే అణుబాంబు సైతం ప్రయోగించడానికి వెనుకంజ వేయబోమని విస్పష్టంగా సంకేతాలు విడుదల చేస్తోంది. రష్యాను అంతర్జాతీయ వేదికమీద ఒంటరి చేయాలని తపిస్తున్న అమెరికా ఆశలు నెరవేరడం అంత సులువేమీ కాదని రాజకీయ పండితులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
యూరోప్‌లో అమెరికా పశ్చిమం వైపు, రష్యా తూర్పు వైపు ఆధిపత్యాన్ని కనబరుస్తున్నాయి. అధికారం చేపట్టిన మొదట్లో పుతిన్‌ యూరోపియన్‌ యూనియన్‌తోనూ, పశ్చిమ దేశాలతోనూ సఖ్యంగా ఉండటానికి ప్రయత్నించి విఫలమయ్యాడు. తాను పొందిన అవమానానికి తగిన గుణపాఠం చెప్పాలని సమయం కోసం వేచిచూస్తున్నాడు. అంతేకాక రష్యా విచ్చిన్నం తరువాత భాగపంపిణీలో భాగంగా క్రిమియా ద్వీపకల్పాన్ని తిరిగి తమకు ఇచ్చేయమని రష్యా కోరింది. కానీ మధ్యవర్తిత్వం వహించిన అమెరికా, బ్రిటన్‌లు క్రిమియా ఉక్రెయిన్‌లో భాగంగానే కొనసాగుతూనే స్వయం ప్రతిపత్తి ఉంటుందనే ఒప్పందాన్ని కుదుర్చాయి. కానీ 1995లో ఆ స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి హౌదాను రద్దు చేయడమే కాక క్రిమియా నాటో భాగస్వామిగా మారడంలో అమెరికా, బ్రిటన్‌లు కీలకంగా వ్యవహరించాయి. కాలానుగుణంగా ఉక్రెయిన్‌ కూడా నాటోలో భాగస్వామిగా మారితే రష్యా భద్రతకు ప్రమాదం ఏర్పడే అవకాశం ఉందని భావించిన రష్యా ఉక్రెయిన్‌ మీద తన ఆక్రోశాన్ని ప్రదర్శిస్తున్నది. సోవియట్‌ యూనియన్‌ 1991లో ముక్కలయ్యాక 15 దేశాలుగా విడిపోయింది. అందులో ఆర్మేనియా, కజికిస్థాన్‌, కిర్గిస్తాన్‌, తజికిస్తాన్‌, బెలారస్‌ దేశాలు ఇప్పటికీ రష్యావైపే ఉన్నాయి. అంతేకాక ఈ దేశాల మధ్య కలెక్టివ్‌ సెక్యూరిటీ ట్రీటీ ఆర్గనైజేషన్‌ ఒప్పందం ఏర్పడింది. ఈ ఒప్పందం ద్వారా ఆ దేశాలు రష్యాకు బాసటగా నిలుస్తున్నాయి. వీటితో పాటు చైనా, క్యూబా, సిరియా, ఇరాన్‌, ఉత్తరకొరియా మొదలగు దేశాలు రష్యా వైపు నిలిచే అవకాశం ఉంది. ఉక్రెయిన్‌కు అమెరికా, బ్రిటన్‌, జర్మనీ మొదలగు నాటో కూటమిలోని 30 దేశాలు మద్దతు ఇచ్చే అవకాశం ఉంది. కానీ సరిహద్దు దేశాలతో వివాదాలు గల దేశానికి సభ్యత్వం ఇవ్వరాదని నాటో ఒప్పందంలో పొందుపరచిన నిబంధన ఉక్రెయిన్‌ నాటోలో సభ్యత్వం పొందడానికి ప్రతిబంధకంగా మారింది. సహజంగా అమెరికాను వ్యతిరేకిస్తూ వస్తున్న దేశాలు రష్యాకు బాసటగా నిలవడం, నాటో కూటమిలోని 30దేశాలు ఉక్రెయిన్‌ పక్షాన నిలవడం జరిగితే మరో ప్రపంచ యుద్ధం అనివార్యం కావొచ్చని విశ్లేషకులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
రష్యా ఉక్రెయిన్ల మధ్య జరుగుతున్న చర్చలు అర్థాంతరంగా ముగుస్తున్నాయి. అయినప్పటికీ చర్చలకు ఇరుదేశాలు ద్వారాలు తెరిచే ఉన్నాయనే సంకేతాలు కొంత ఊరటనిస్తున్నాయి. అయిననూ ఇరు దేశాలు యుద్ధభూమిని వీడటం లేదు. రష్యా అభద్రతా భావం, అమెరికా ఆధిపత్య ధోరణి మధ్య ఉక్రెయిన్‌ నలిగిపోతోంది. అంతర్జాతీ యంగా నిర్ణయాత్మక శక్తిగా మారుతున్న భారత్‌ లాంటి దేశాలు నిర్మాణాత్మక పాత్ర పోషించాల్సిన అవసరమున్నది. విశ్వశాంతిని కాంక్షిస్తూ ఏర్పడ్డ ఐక్యరాజ్య సమితిలోని భద్రతా మండలి, అంతర్జాతీయ న్యాయ స్థానాలు జోక్యం చేసుకోవాల్సిన తరుణం ఆసన్నమైంది. ఇరు దేశాల మధ్య విస్తృతమైన చర్చల ద్వారా సుహృద్భావ వాతావరణాన్ని నిర్మాణం చేయాలి. రష్యా ఆందోళనను అర్థం చేసుకొని తన అభద్రతా భావాన్ని తొలగించి విశ్వాసాన్ని పాదుకొల్పాలి. ఒక దేశ సార్వభౌమాధికారంలో మరోదేశం జోక్యాన్ని నివారించే చర్యలకు శ్రీకారం చుట్టాలి. వివాదాలకు తావులేని సరికొత్త విధానాలు, ఒప్పందాలు ఏర్పడాలి. విశ్వమానవ శ్రేయస్సును ఆశించి మిగతా దేశాలు ఉద్రిక్తతల్ని రెచ్చగొట్టడం కాకుండా దౌత్యపర చర్యలు చేపట్టడానికి సహకరించి శాంతిని నెలకొల్పాలి.
- భాస్కర్‌ యలకంటి,
సెల్‌:8919464488
